Er is geen provincie in Nederland die zo duidelijk de regionale identiteit in de naamgeving toont als Friesland. In het verleden waren de regionale namen – net als elders – nadrukkelijker aanwezig dan tegenwoordig. Gedurende de periode 1800-1922 droeg ongeveer de helft van de Friezen een Friese naam. En dan gaat het om de officiële namen, want in het dagelijks leven zullen Friezen voor namen als Antje, Pieter, Trijntje en Klaas vaak Friese vormen hebben gebruikt. Kortom, de Friese namen waren vroeger dominant in Friesland. Dat is nu anders, maar toch is aan de hedendaagse top-20 nog steeds te zien dat de lijst bij Friesland hoort. Bij de andere provincies is niet zo duidelijk te zien dat de lijst typisch bij die ene provincie hoort.
In 2009 bestaat de Friese top-10 van voornamen uit de volgende namen: Femke, Nynke, Renske, Fenna, Silke, Hester, Aafke, Marrit, Dieuwertje en Rinske.
De top-10 van jongensnamen is: Jelle, Jesse, Sjoerd, Wessel, Jelmer, Hidde, Jorrit, Sietse, Wietse en Siebe.
Met de meeste van deze namen profileert de provincie zich als Fries, hoewel deze namen ook landelijk veel gegeven worden. Overigens halen alleen Femke en Jesse de landelijke top-20. De traditionele naamgeving zien we terug in Jan, Hendrik, Johannes en Pieter. Wat we niet zien, zijn de namen die elders hoog scoren, zoals Fleur, Britt, Julia, Lotte, Emma en Amber bij meisjes en Max, Bram en Tom bij jongens.
Overigens is het begrip ‘Friese naam’ niet zo eenduidig, want niet alleen kenmerken van de Friese taal bepalen of een naam Fries is, ook het voorkomen is een criterium. Als een naam van ousher vrijwel uitsluitend in Friesland gegeven wordt, is er reden om de naam Fries te noemen. In het algemeen zijn Friese namen sterke verkortingen van Germaanse namen, bijvoorbeeld Sjoukje uit Sigward en Ruurd uit Redward. Een kleiner deel bestaat uit Friese vormen van (uitheemse) heiligennamen als Nynke (uit Catharina), Marrit (uit Maria), Berber (uit Barbara) en Pier (uit Petrus). Een ander kenmerk van Friese namen is het gebruik van uitgangen als –ske en kje bij meisjesnamen en –e, -ke, -k, -se en –ze bij jongensnamen. Vooral het gebruik van de verkleiningsuitgang bij jongensnamen is opvallend en karakteristiek.
Typisch Friese meisjesnamen die in de familie Tuinstra voorkomen zijn: Akke, Antje, Atje, Attje, Baukje, Eeke, Geeske, Hiltje, Hinke, Hylkje, Itje, Jeltje, Jetske, Jikke, Klaaske, Nieske, Oeke, Pietje, Sibbeltje, Sjoukje, Sjouwkje, Tetje, Trijntje, Wypkjen, Ymkje, Ytje en Yttje.
Typisch Friese jongensnamen die in de familie Tuinstra voorkomen zijn: Aitze, Anne, Atze, Douwe, Durk, Harmen, Hille, Hylke, Jelte, Jetse, Jetze, Siebolt, Sietze, Sjouke, Sybren, Symon, Sytze, Taede, Taeke, Teeke, Uilke, Uiltje, Wypke en Ymke.
Alhoewel er nog steeds Friese namen gegeven worden, verdwijnen er ook. Deze namen kwamen vroeger wel voor in onze familie maar worden tegenwoordig nauwelijks meer aan kinderen gegeven: Hylkjen, Sjouwkje, Uiltje
Er zijn verschillende Friese namen die landelijk populariteit hebben verworven. De tien populairste meisjesnamen zijn: Femke, Nienke, Renske, Fenna, Silke, Hester, Aafke, Marrit, Dieuwertje en Rinske. De tien populairste jongensnamen zijn: Jelle, Jesse, Sjoerd, Wessel, Jelmer, Hidde, Jorrit, Sietse, Wietse en Siebe.
De meeste namen kunnen qua voorkomen niet meer als karakteristiek voor Friesland worden beschouwd omdat ze elders zo vaak gegeven worden. In het algemeen is voor meisjesnamen de verkleiningsuitgang
–(t)je (bij namen als Aagje, Marijtje, Pietertje) in de ban gedaan, maar de verkleiningsuitgang –ke blijkt geen bezwaar te zijn, gezien Femke, Nienke en Renske. Omdat ook elders in het land de uitgang –ke gebruikt wordt, kunnen sommige van deze namen ook een niet-Friese achtergrond hebben. Zo is Renske in Friesland en Groningen een vrouwelijke vorm van Rein, maar in het zuiden kan het een verkorting uit Emerentia of Laurentia zijn. Het populaire Maaike wordt door ouders vaak in combinatie gekozen met een Friese naam voor de andere kinderen, maar is zelf niet specifiek Fries. Hij komt van oudsher namelijk ook in bijvoorbeeld Zuid-Holland voor. Hester kan zowel van Friese oorsprong zijn (uit Hedser) als een variant van Esther.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten