zondag 22 april 2012

Old Burger Weeshuis

Het Old Burger Weeshuis in Sneek is opgericht op 29 maart 1581. In 1462 is door de Kruisebroeders een klooster gesticht. Dit pand in de Kruisebroederstraat wordt het eerste weeshuis. Rond 1581 is er oorlog rondom Sneek. De vijand verbrand in Sneek 17 huizen en dood vele personen. Het aantal wezen neemt hierdoor toe.
Tot 1854 heeft het weeshuis onderdak in dit gebouw aan het Groot Zuidend (nu de Oude Koemarkt).

De wezen die opgenomen worden moeten minsten drie jaar zijn. Ze worden opgenomen tot hun twintigste jaar. Ze mogen handicap hebben.

Er worden enkele eisen gesteld aan de wezen:
1. ze moeten in Sneek wonen;
2. ze moeten geboren zijn binnen een wettig huwelijk;
3. ze moeten Nederlands-hervormd zijn.

Dit betekent dat onechte kinderen en kinderen van een andere gezindte niet opgenomen worden binnen het weeshuis.

Als de wees bezittingen heeft als hij opgenomen wordt dan krijgt hij die op zijn twintigste jaar terug. De eventuele rente blijft in het bezit van het weeshuis.
Als de wees voor zijn twintigste jaar overlijdt in het weeshuis dan zijn de bezittingen voor het weeshuis. Als een nabestaande aanspraak wil maken dan moet hiervoor jaarlijks een bedrag worden betaald naar gelang het aantal jaren die in het weeshuis zijn genoten.

Pas in 1859 worden deze regels aangepast. Vanaf dat moment mogen ook onechte kinderen en kinderen van een andere gezindte worden aangenomen.

Dit gaat niet van harte. De rooms-katholieke wezen worden bijvoorbeeld bij pleeggezinnen ondergebracht.


Het bestuur stelt een binnenvader, binnenmoeder, huishoudelijke assistente, naaister, kok, tuinman en huishoudelijke hulpen aan. Het stelt huisreglementen op, waarin bepaald word hoe laat er word opgestaan, wat voor kleding er gedragen word en wat er gegeten word. De weeskinderen moeten de binnenvader en binnenmoeder met Vader en Moeder aanspreken.

De leiding in het weeshuis is in handen van een binnenvader en een binnenmoeder. Eén van hen moest altijd in het huis aanwezig zijn.

De binnenvader heeft tot taak, de jongens op te voeden en voor te bereiden voor hun toekomstig werk. Gewoonlijk worden ze bij het bereiken van de twaalfjarige leeftijd bij een baas "ten ambacht gesteld", of ook wel buiten de stad in de leer gedaan.

De binnenmoeder heeft de zorg voor de meisjes, die bedreven moeten worden in allerlei huis- en naaiwerk.

Voor het onderwijs en de opleiding tot het ambacht wordt dus gezorgd. Afzonderlijke onderwijzers worden voor het weeshuis benoemd en een linnenmoeder, later naaijuffrouw, zorgt voor de opleiding van de meisjes in huishoudelijke vakken. De naaijuffrouw is intern en heeft met de binnenmoeder de taak om de vrouwelijke jeugd te vormen.
Ook de godsdienstige opvoeding wordt niet verwaarloosd.


Binnenvader Bauke Ronner en binnenmoeder Johanna van der Meulen


Ook in onze familie hebben enkele wezen in het Old Burger Weeshuis gezeten.

Elisabeth Tuinstra
Elisabeth is geboren op 13-01-1863 in Leeuwarden als dochter van Jitske Tuinstra. Haar moeder trouwt in 1866 met Andries van der Horst. Jitske overlijdt in 1874. Andries overlijdt in 1880.


Simon, Willem en Jacomina Tuinstra
Kinderen van Aitze Tuinstra en Baukje Boeyinga.
Simon is geboren op 14-04-1866. Overleden op 20-10-1887, 21 jaar oud.
Willem is geboren op 24-09-1868. Overleden op 21-09-1960, 91 jaar oud.
Jacomina is geboren op 03-12-1872. Overleden op 22-03-1893, 20 jaar oud.

Aitze overlijdt in 1873, Baukje in 1879.


Wypkje en Cornelis Tuinstra
Kinderen van Simen Tuinstra en Anna de Koe
Wypkje is geboren op 18-12-1888.
Cornelis is geboren op 22-11-1893.

Simen overlijdt in 1897, Anna in 1895.


Meer lezen:

- Old Burger Weeshuis te Sneek. Gedenkboek ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan. 1581-29maart-1931

- Bakker, G, B. van Haersma Buma, G.P. Karstkarel. Van Wezenzorg naar Stadsbelang. Het Old Burger Weeshuis te Sneek 1581-1981. (Osinga, 1981)

-


dinsdag 17 april 2012

Frans Tuinstra

In de Leeuwarder Courant van 20 december 1872 staat het volgende bericht:


SNEEK, 18 december

In de hedenavond gehouden vergadering van het departement Sneek der maatschappij tot Nut van ’t Algemeen is aan Frans Tuinstra, knecht van de firma A Veen en Zonen voor 50 jaren welbeproefde trouw vanwege de maatschappij de zilveren medaille uitgereikt.
Uit naam van het departement werd hem een getuigschrift en eene fraaije leuningstoel vereerd.


Frans is 17 jaar als hij tabakskerverknecht bij de firma A. Veen en Zoon wordt. Dit is een firma die handelt in koloniale waren.


Antonie Veen (1792-1872) drijft sinds 1816 een handel in Koloniale Waren aan het Leeuwenburg 13 te Sneek. Het pand is in 1841 gebouwd naar een ontwerp van Pieter Jentjes Rollema. De zaak breidt zich uit tot een fabriek met koffiebranderij, tabakskerverij etc. en later bakkerijgrondstoffen.

Broer Jan Veen sticht in 1829 in Koog aan de Zaan een Chocoladefabriek, en vestigt zich in 1855 ook op het terrein van A. Veen te Sneek.
Opvolger is Hendrik Veen (1821-1897), zoon van Antonie Veen. In 1900 wordt in de achtertuin van het pand Leeuwenburg 13 (aan de Grote Kerkstraat) een chocoladefabriek gebouwd. Hendrik Veen wordt opgevolgd door zijn nazaten, onder andere mevrouw Titia Veen (met compagnon T. Ferwerda). De zaak wordt rond 1950 opgeheven. De winkelinventaris komt terecht in het Openluchtmuseum te Arnhem.










Frans Teekes Tuinstra is geboren op 29-01-1805 in Sneek als zoon van Teeke Jetzes Tuinstra en Jikke Franzes Hoefnagel. Hij is gedoopt op 21-02-1805 in Sneek. Frans is overleden op 07-08-1877 in Sneek, 72 jaar oud.

Frans trouwde, 22 jaar oud, op 14-05-1826 in Sneek met Hiltje Eskes, 23 jaar oud, geboren op 10-09-1802 in Sneek als dochter van Sytse Martens Eskes en Trijntje Jurjens Krips. Zij is gedoopt op 23-09-1802 in Sneek. Hiltje is overleden op 25-06-1886 in Sneek, 83 jaar oud.

Kinderen van Frans Teekes Tuinstra en Hiltje Eskes:
1. Trijntje Tuinstra is geboren op 09-12-1827 in Sneek. Trijntje is overleden op 02-06-1898 in Zaltbommel, 70 jaar oud.
2. Ytske Tuinstra is geboren op 11-09-1830 in Sneek. Ytske is overleden op 04-09-1866, 35 jaar oud.
3. Teeke Tuinstra is geboren op 23-05-1833 in Sneek. Teeke is Overleden op 07-05-1904, 70 jaar oud.
4. Geertje Tuinstra is geboren op 01-05-1836 in Sneek. Geertje is overleden op 18-10-1843 in Sneek, 7 jaar oud.
5. Yttje Tuinstra is geboren op 22-11-1838 in Sneek. Yttje is overleden op 25-04-1890 in Sneek, 51 jaar oud.
6. Cornelia Tuinstra is geboren op 27-06-1841 in Sneek. Cornelia is overleden op 01-01-1851 in Sneek, 9 jaar oud.
7. Geertje Tuinstra is geboren op 05-08-1844 in Sneek. Geertje is overleden op 08-09-1844 in Sneek, 0 jaar oud.
8. Geertje Tuinstra is geboren op 06-09-1846 in Sneek. Geertje is overleden op 18-10-1887 in Sneek, 41 jaar oud.